“პატარა   ფუტკრის დიდი   შრომა “

        “  The  Great  Work  of   a  Small  Bee”

შრომისმოყვარე  ქართველი  ხალხისათვის  ფუტკარი, ისეთივე გარჯის  საგანი  იყო, როგორც  ვენახის  მოვლა. ოდითგანვე  ქართული  ჯიშის  ფუტკარი  გამოირჩეოდა  გამძლეობით, ღალიანობით  და არააგრესიულობით.

ფუტკარი, არა მხოლოდ ერთადერთი მწერი, არამედ ერთადერთი ცოცხალი არსებაა, რომელიც აბსოლუტურად ყველაფრით სასარგებლოა.

ფუტკარი  არანაირად  არ ვნებს გარემოს. მისთვის უცხოა პრინციპი  “მოკალი, რომ იცოცხლო,” თუმცა ევოლუციის მთავარ პრინციპს “ცოცხლობს უძლიერესი”, იგი არ არღვევს.

სწორედ , ამიტომაც ჩვენი პროექტის მიზანი  გახდა , დეტალურად ჩავწვდომოდით ამ საკითხს და ტინისხიდის საჯარო სკოლის 1 კლასის მოსწავლეთა ერთმა გუნდმა და მშობლებმა, პატარა ექსკურსია მოვაწყეთ, ამავე სოფლის  მკვიდრ მეფუტკრე  გიორგი  ხაჩიურთან.

ჩვენი  გასაუბრებაც სწორედ იმ  დროს  დაემთხვა, როდესაც ფუტკას  მთაში წასაყვანად ამზადებდა.

For  hardworking  Georgian  people  a  bee  has   been  a  question  of  work  as   well  as  looking  after  their  gardens.  The  Georgian  bee  has  been  very  strong,  productive  and  less  aggressive.

A  bee   is  not  only  an  insect.  It  is   the  only  human  creature  which  is  very  useful.  

A   bee  does  no  danger  to   the  nature.  The  principle  _  “kill  to survive”  is  strange   for  it.  Althogh    it  followes   the  principle  of   evolution  _ “  the  strongest  one  stays  alive”.   

That  is  why  the  aim  of  our  project  became  to  stady  this  question  in  details  and  one  group  of  Tiniskhidy  Public  School  students  and  their  parents  visited   Giorgi  Khachiuri  who   lives  in  Tiniskhidi. Our  interview  was  held  when  he  was  going  to  take  the  bees  to  the  mountains.

Bბატონო გიორგი რა პროცესში იმყოფებით?

  Mr  Giorgi  what  are  you  doing? 

ახლა ვემზადებ ფუტკარს მთაში წასაყვანად. რადგანაც ქართლი დაბალი ზონაა, აქ უკვე დაიყვავილა, ამიტომ საწიროა  ფუტკრის იქ გადაყვანა სადაც უამრავი ყვავილია.მაგალითად ბერშუეთში,იქ რომ დამთავრდება ყვავილობა, შემდეგ უკვე გადაგვყვავს უფრო მაღალ მთაში.

Now  I  am  preparing  to  take  the   bees  to  the  mountains.  Kartli  is  a  low  place, flowers  have  already  been  in  blossom  here,  so  it  is  necessary  to  take  them  to  the  place  where  lots  of  flowers  are  still  in  blossom.  I  am  taking  them  to  Borshueti.  When  there  are  no  flowers  in  blossom,   I  will  take  them  to  the  higher  mountains.

რამდენი წელია რაც ამ საქმიანობას ეწევით?

How  long  have  you  been  doing  this  job?

25 წელია რაც დაკავებული ვარ, ამერიკეელებს აქვთ ერთი მოსაზრება.ისინი ფურკარს მანქანის საბურავებს ადარებენ საითაც მათ გადააგორებ, ფუტკარიც იქით მოგდევსო და სწორედ ამ მიმართულებით მივდევ ამ  დაქმიანობას.

I  have  been  doing  this  job  for  twenty-five  years.  Americans  have  one  saying.  They  compare  a  bee  to  a  wheel.  Where  they  take  the  wheel,  bees  go  there. So  I  follow  this  activity.

როგორია თქვენი ერთი დღე ფუტკართან?

What  is  your  one  day  with  bees like? 

ფუტკრების ოჯახი ძალზედ მრავალრიცხოვანია. სკაში უამრავი მუშა ფუტკარია, მათ შორის დედა და მამა ფუტკარი. ისინი იმდენად შრომისმოყვარე და დამოუკიდებელნი არიან  რომ მათ ჩვენი დახმარება ფაქტიურად არ შჭირდებათ.უბრალოდ ვაკონტროლებთ მდგომარეობას საკაში. წყლის დალევის პროცესს ასევე ნაყრობის დროს და რაიმე დაავადების აღმოჩენისას საჭირო ზომების მიღებას, რაც შრომატევადია.

The  family  of  bees  is  quite  large. There  are  lots  of  working  bees,  mother  bees  and  father  bees.  They  are  so  hardworking  that they  do  not  need  our  help.  We  only  control  the  situation  in  hives. We   take  some  measures  during  the  process  of breeding  and  when  bees  have  some  diseases.  This  process  is  rather  hard.  

როგორია ქართული ფუტკრის დამახასიათებელი საშუალო მაჩვენებელი?

What  is  the  avarage  characteristics  of  Georgian  bees?

ფუტკარს 6 ფეხი აქვს . შეფერილობა რუხი, საშუალო დღეღამური კვერცხმდებლიანობა1160 ცალი.პროდუქტიულობა კი17,31კგ.

A  bee  has  six  legs. Its  colour  is  grey.  It  lay  1160  eggs  in  the    twenty-four  hours.  Its  productivity  is  17,31  kg.

ერთი  ფუტკარი რამდენ ხანს ცოცხლობს?

How  long  does  a  bee  live?

დაახლოვებით 30 დღეს. 100 გრამი თაფლის შესაგროვებლად 46 კმ,საათის გაფრენა უწევს. საერთოდ 65კმ,საათი სიჩქარით დაფრინავს თაფლით დატვირთული კი 2ჯერ უფრო ნაკლებად.ერთ სკაში 100_120 კგ თაფლია რომელსაც ფუტკარი თვითონ ჭამს.

It  lives  about  30  days.  It  has  to  fly  46  km/per  hour  to  collect  100  gr  honey.  Its  speed  of  flying  is  65  km/per  hour.  It  flies    two  times  less  than  it  is  loaded  with  honey.   There  are  100-120  kg  honey  in  one   hive  which  is  eaten  by  bees  themselves.

როგორია წყლის დალევის პროცესი?

How  can  you  describe  the  process  of  drinking  water?

როდესაც ბარტყები ჰყავთ, ბევრი წყალი სჭირდებათ, დაახლოებით ორი მოზრდილი ქვაბი (იხილეთ სურათზე), სპეციალურად ხის ფიცარზე ზიგზაგისებურად ამოჭრილია ფორმა, რომელშიც ქვაბის წყალი ჩაედინებადა ამ ზიგზაგებიდან ფუტკარი წყალს სვამს.

when  bees  have  small  bees  they  need  a  lot  of  water  about  two  large  saucepens  (  see  in  the  picture).  there  is  a  special  line  in  the  wood  where  the  water  flows  from  the  saucepen  and  bees  drink  water  from  this  line.

 რა დროს გამოდიან სკიდან?

When  do  they  leave  their  hives?

ღრუბლიან ამინდში ნაკლებად გამოდიან.საერთოდ მზიანი დღე უყვართ, ამ პროცესს მეფუტკრეები გამომღერებას ვეძახით. ერთკილომეტრზეც რომ გაფრინდეს, სახლს მაინც მოაგნებს. ჯერ სკას ეცნობიან გარედან, მერე გამოფრინდება ჯერ მარჯვნივ, მერე მარცხნივ, შემდეგ მაღლა აფრინდება და ისევ სკაში შედის.

They  seldom  leave  their  hives in  claudy  days.  They  like  sunny  weather.  We  all  call  this  process  as  “  gamomgereba”.  If  a  bee  flies  a  killometre  away,  it  can  come  back.  They  study  the  outside  part  of  their  home,  then  fly  to  the  right  and  later  to  the  left.  Finally  they  enter  their  homes  again.

როგორ ხდება ყვავილისგან მტვრის შეგროვება?

How  can  bees  take  dust  from  flowers?

თავდაპირველად  ფუტკრები მტვერს აგროვებენ ხეებზე, ბუჩქებზე,ყვავილებზე.მტვერი ყველა ფერისაა.ამ მტვრისაგან კეთდება პერგა,რითაც აღმზრდელი ფუტკარიმატლებს  კვებავენ. Yყვავილის მტვერი ძალზედ მსუბუქია.ქარის შემობერვაზე ადვილად  იფანტება. Fუტკრები მტვერს წებოვან ბურთულებად აგორგალებენ .ორივე ფეხზე ერთნაირი მტვერი აქვთ და ერთიდაიგივე ყვავილის.

First   bees  take  dust  from  trees,  bushes  and  flowers.   Dust  has  different  colours.  Perga  is  made  from  the  dust  what  is  used  to  feed  little  bees.  The  dust  of  flowers  is  very  light  and  wind  makes  it  fly  easily.  Bees  make  sticky  balls  from  the  dust.  They  have  the  same  dust  on  their  legs.

რამდენჯერაა შესაძლებელი ფიჭიდან თაფლის ამოღება და როგორ მიმდინარეობს ეს პროცესი?

How  often  can  we  take  honey  and  what  is  this  process 

ჯერ ხდება ფიჭის აგება.ამ საქმით ახალგაზრდა ფუტკარია დაკავებული.მუცლის პატარა ნაჩვრეტებიდან ფუტკარი გამოყოფს სანთლის თხელ ნამცეცა ფირფიტებს.ეს ფირფიტები თანდათან მატულობს.ჯერ ერთი, მერე ორი, სამი და ა. შ. ფუტკარი მას მოხრილი ფეხებით იცლის პირში იდებს დაღეჭავს. სანთელი უკვე რბილა.ამ ნაწილს ფუტკარი აწებებს ჩარჩოს ზედა თამასაზე/ პირველ მშენებელს მეორე ცვლის და ერთმანეთის მიყოლებით აწებებენ. FუLტკრებს მათემატიკოსებსაც უწოდებენ რადგან მათ მიერ აშენებული ფიჭის კუთხეები ტოლია. თაფლის ამოღება კი იმდენჯერაა ლი რამდენჯერაც სკა გაივსება.…

First  they  make  honey  with  candle.  Young  bees  are  busy  doing  this  activity.  A  bee  throws  tiny  parts  of  candle  from  the  holes  of  its  stomach.  The  number  of   these  partsincreases.  A  bee  manages  to  throw  them  by  its  legs,  puts  them  in  its  mouth  and  chews  when  the  candle  is  already  soft,  it  sticks  it  on  the  top  part  of  the  frame.  One  bee  is  fallowed  by  the  other  bee.  Bees  are  called  mathematicians  because  the  corners   made  by  them  are  equal.  We  can  take  honey  from   hives as  many  times  as  it  fills.

რამდენი ხნით გრძელდება კვერცხისდება?

How  long  does  laying  eggs  last?

სანამ არ აცივდება სულ კვერცხის დების პროცესშია.  ღოცა აცივდება ჩერდება და ისვენებს. შკის შუაში სადაც უფრო თბილასაზამთრო მარაგია შენახული. Fფუტკრები ზედიზედ აშენებენ ფიჭებს, ფიჭების ნაპირს ფუტკრები თაფლით ავსებენ. Aარის ჭეოიანი სკა, რომელსაც ფუტკრები აჭმევენ ბარტყებს, რადგან ცილოვან საკვებს შეიცავს.

BBefore  the  weather  becomes  cold,  bees  lay  lots  of  eggs.  Then  bees  go  to  their  hives  where  they  have  food  for  winter.  They  have  some  food  in  some  hives  and  they  feed  their  small  bees  by  it.

როგორია  დაავადებულ ფუტკარს?

What  are  the  sick  bees  like?

ბუნებაში ალბინოსო ფუტკრებიც გვხვდება.ყოველწლიურად ამ მწერის ნაკბენით უფრო მეტი ადამიანი იღუპება, ვიდრე გველის.ასევე არსებბს ვარვატოზის ტიპის ტკიპა, რომელის ფიჭაში ფუტკრის მოხვედრამდე ჯდება და შემდეგ ფუტკარს აფრინდება , რის შედეგასაც უუნაროს ხდის, ფრთებსუხრავს.

There  are  some  bees  having  very  bad  poison.  Every  year  more paople  die  by  their  stings  than  snake’s  bites.  There  are  also  some  insects  which  make  bees  

ill.რამდენად საშიშია ფუტკრის ნაკბენი და რა საშუალებით ვებრძვით მას?

How  much  is  a  sting  of  a  bee  dangerous  and  how  do  we  fight  against  it?

საერთოდ ალერგიის მატარებელი ადამიანისათვის ფუტკართან მიახლოვებაც კი იკრძალება.დაკბენის შემთხვევაში კი დექსამეტაზონის ნემსს საჭიროებს.

It  is  very  dangerous  to  come  near  a  beefor  an  alergic  person.  If  a  bee  bites him,  he  must  have  an injection  of  Deksametazon.

როგორ ხდება ნაყრობის პროცესი?

How  do  the  bees  change  their  place?

როცა სკაში სივიწროვეა დედა უკვე აღარ დებს კვერცხებს და გასამგზავრებლად ემზადება თავის გუნდთან ერთად. უჯრედებიდან ცოტა თაფლი გამოაქვთ და საფრენად იშლებიან.შუაში დედა მიფრინავს და რომელიმე ხის ტოტს შეეხვევიან. შემდეგ უკვე ნელ ნელა ხდება სხვა სკაში გადაყვანა. Aუცილებლად დედა უნდა მოხვდეს ახალ სკაში.
When  there  is   no  place   in  a  hive,  a  mother  bee  does  not  lay  eggs  there  and  becomes  ready  to  leave  place  with  her  group.  They  fly.   A  mother  bee  flies  in  the  centre.  They  come  to  a  branch  of  a  tree.  Then  they  are  taken  to  another  hive.  A mother  bee   must  be  in  a  new  hive.  

რა დანიშნულება აქვთ ორსართულიან სკებს?

What  are  the  double-decker  hives  for?

Eეს სკები გადაყვანის პროცესში იმყოფება,მეორე სართულს საკუჭნაოს ეძახიან მასში დებენ ბალიშებს, რომლებიც ზამთარში სითბოს, ხოლო ზაფხულში სიგრილეს გამოსცემენ. Aსევე აღსანიშნავია ერთი ფაქტიც,რომ ფუტკრები სიცხეს თავად უმკლავდებიან. შკიდან გამოდიან და გამალებით არხევენ ფრთებს.

These   hives  are  in  the  process  of  changing  a  place.  The  second  floor  is  called  Sakuchnao  (  a  place  where  food  is  kept).  There  are  pillows  there.  These  pillows  make  hives  warm  in  winter  and  cool  in  summer.  We  must  note  that  bees  look  after  heat  themselves.  They  recover  from  the  situation  and  wave  their  wigs  

quickly.რა სასარგებლო თვისებები გააჩნიათ?

What  useful  characteristics  do  they  have?

Fფუტკრის ყველა პროდუქტს, გამონაკლისის გარეშე ,გააჩნია საკვები და  სამკურნალო თვისებები. Mისი შხამის კი ეფექტური წამალია.სიკვდილის მერეც სასარგებლოა,  მისი სხეულიდან წამალი მზადდება. Fფუტკრის ძირითად მტერს, ცვილის ჩრჩილსაც კი სამკურნალო თვისებები გააჩნია.ასევეა დინდგელაც,რომელიც მედიცინაში გამოიყენება. Fფუტკარი ცოცხლობს არა ვინმეს ხარჯზე, არამედ იკვებება ყვავილის ნექტრით და მტვერით,ხოლო სანაცვლოდ ახდენს დამტვერიანებას, რის გარეშეც  ყვავილი უნაყოფოდ დარჩებოდა.

Every  product  of  bees  without  any  exceptions  has  cureable  characters  Their  შხამი  is  also  an  effective  medicine.  Bees  are  useful  after    their  death.  Some  medicines  are  made  from  their  bodies.  Bees  eat  dust  of  flowers  and  help  flowers  to  become  productive.

თაფლის  სანთელი

Candle  of  honey.

საინტერესო პროცესია სანთლის გამოდნობა.სპეციალურ ყალიბში ვდებთ ფიჭას და ზემოდან ეფარება მინა და მზის სხივების საშუალებიტ ხდება დნობა,საიდანაც გამოდის გაფილტრული სანთელი,სასიამოვნო სუნით.

The  process  of  making  honey  is  very  interesting  process.  We  put  ფიჭა  in  a  special  box,  put  a  glass  on  it  and  the  rays  of  the  sun  melt  it.  Candle  with  pleasant  smell  comes  from  this  box.

p.s.დიდ მადლობას ვუხდით მასპინძლობისათვის ბატონ გიორგის .
P.S.  WE  thank  Mr  Giorgi  for  hosting  us.

კლასის მასწავლებელი,მშობლები და მოსწავლეები.

The  teacher,   the  parents  and  the  students .

like?